Van donderdagavond 8 tot zondag 11 februari waren wij namens de NPaV met ruim 40 collega-kandidaten in het EPF-huis in Brussel voor het eerste kandidatenseminar getiteld: Becoming an analyst, becoming a collegae. Het seminar was voorbereid door een groep analytici bestaande uit Christine Franckx (Belgie), Gabor Szönyi (Hongarije), Christoph Walker (Duitsland), Joëlle Picard (Frankrijk) en Ewa Glod (Polen).
We werden hartelijk ontvangen en voelden ons erg welkom. Op de donderdagavond werd gestart met een kennismaking waarin verwachtingen werden gedeeld en we samen hebben gegeten in het EPF-huis. De organisatie zorgde daarna op de vrijdagochtend voor een introductie met een klinische casus door Christoph Walker en een gesprek tussen Joëlle Picard en Gabor Szőnyi over hun verschillende routes om analyticus te worden.
In het klinisch materiaal was sprake van trauma waarbij vooral indruk maakte hoe bewust herinnerd trauma (de aanslagen van 11 september), gebruikt werd als verdediging tegen zeer vroeg onbewust trauma. Hoe analyticus en patiënt in een emotionele chaos belandden en hoezeer het contact met collega´s nodig was om een analytische positie te behouden. Het ging daarmee niet alleen over becoming an analyst maar ook over staying an analyst. Een detail dat ons bijbleef is de parallel die werd getrokken naar de antieke objecten die Freud verzamelde en die onder meer ook een dergelijke functie vervulden.
De opzet van de vrijdagmiddag en zaterdag was om met elkaar in kleine groepen van gedachten te wisselen over wat psychoanalyse voor ons betekent en om onze ervaringen over het in opleiding zijn met elkaar te delen. Aan bod kwamen meer concreet de verschillen en overeenkomsten in opleiding (gebruikte model, vereiste frequentie, vergoedingen, eigen opleidingsanalyse, ruimte voor kandidaten om in commissie of bestuur plaats te nemen etc.). Daarnaast spraken we over thema’s als wat voor analyticus word ik, de angst voor vergelijking (ben ik goed genoeg), de paradox van het leren van de ander en eigenheid ontwikkelen, de moeite om te gaan met verschillen, de verschillende culturen in verenigingen, het vinden van patiënten voor onze controle-analyses etc. We werden gesterkt in ons enthousiasme over het mooie maar ook zware en ontregelende van ons vak.
Wat de meeste indruk op ons gemaakt heeft, was de aanwezigheid van trauma, op allerlei manieren. Het werken in de kleine groepen was daarbij een indrukwekkende ervaring waarbij we ons zowel met zware en rauwe sensaties geconfronteerd voelden als met het ervaren van de mogelijkheid om samen te verteren en verbinding en goeds te ervaren. Dit was voelbaar in het contact met collega´s uit Oekraïne die uiteraard enorm lijden onder de oorlog en op alle beschikbare manieren (veelal ook door online consulten en contacten) zorg dragen voor hun patiënten en hun opleiding proberen te continueren. Waarbij zowel analyticus als patiënt lijdt, zich bedreigd voelt en verliezen lijdt. Ook bij collega´s uit Finland, de Baltische staten en Polen beleefden we hoezeer oorlogsdreiging gevoeld wordt. Daarnaast is er veel trauma in de geschiedenis van landen als Servië, Armenië en Turkije. Op een bepaalde manier was het meest pijnlijk te merken hoe ook kandidaten lijden onder (soms stille) trauma’s uit het verleden en de actualiteit van verenigingen. Dit heeft aan de oppervlakte te maken met splijtende verschillen in visie op wat psychoanalyse is, of met grensoverschrijdingen (naar patiënten en kandidaten) en geheimen. Wat er onder de bewuste conflicten van de oppervlakte schuilgaat aan ander trauma is voor kandidaten vaak niet duidelijk maar kan wel zeer ontregelend zijn. Met het licht op de crisis in onze eigen vereniging denken wij dat het van belang is oog te hebben voor de impact hiervan op kandidaten die in een afhankelijke en kwetsbare positie zijn en voelen dat er veel speelt maar dit slechts ten dele begrijpen.
De zondagochtend sloten we af met een plenaire uitwisseling van ervaringen, het aanmaken van whats-appgroepen en een groepsfoto, als herinnering aan en met het oog op het continueren van deze waardevolle contacten met onze Europese medekandidaten.
Jet Jacobs en Marjanne Cordia – de Haan
